فلج اطفال هنوز وجود دارد، اگرچه موارد فلج اطفال از سال ۱۹۸۸ بیش از ۹۹ درصد کاهش یافته است علیرغم پیشرفت های حاصل از سال ۱۹۸۸، تا زمانی که یک کودک به ویروس فلج اطفال مبتلا باشد، کودکان در همه کشورها در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند ویروس فلج اطفال می تواند به راحتی به کشوری عاری از فلج اطفال وارد شود و می تواند به سرعت در بین جمعیت های غیر ایمن شده پخش شود.
بیماری فلج اطفال چیست
فلج اطفال (نام علمی: Poliomyelitis)، نوعی بیماری حاد ویروسی است که دستگاه گوارش و در بعضی مواقع دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می‌کند.
علت
این بیماری ناشی از عفونت با ویروس پولیو (poliovirus) است. خانواده‌ی این ویروس دارای ۳ سویه است و تا قبل از انجام واکسیناسیون جهانی علیه ویروس پولیو، سویه ۱ این ویروس، ۸۵ درصد موارد این بیماری را شامل می‌شد.ویروس پولیو از دسته انتروویروسها (Enterovirus) و از خانواده پیکورناویریده (Picornaviridae) است.
دوره کمون
دوره کمون معمولا ۷ تا ۱۰ روز است اما می تواند بین ۴ تا ۳۵ روز باشد. ویروس از طریق دهان وارد بدن شده و در روده تکثیر می شود.سپس به سیستم عصبی حمله می کند. تا ۹۰ درصد از مبتلایان هیچ علائمی ندارند یا علائم خفیفی را تجربه میکنند. در برخی دیگر علائم اولیه تب، خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن و درد در اندام ها ایجاد شده که از هر ۲۰۰ عفونت، یک مورد منجر به فلج غیرقابل برگشت (معمولاً در پاها) می شود. در میان افراد فلج، ۵ تا ۱۰ درصد با بی حرکت شدن ماهیچه های تنفسی خود می میرند.
علائم فلج اطفال چیست
تخمین زده می شود که ۹۵ تا ۹۹ درصد افرادی که به ویروس فلج اطفال مبتلا می شوند، بدون علامت هستند. این به عنوان فلج اطفال تحت بالینی شناخته می شود. حتی بدون علائم، افراد آلوده به ویروس فلج اطفال همچنان می توانند ویروس را گسترش دهند و باعث عفونت در دیگران شوند.
چگونه ویروس فلج اطفال شخص را مبتلا می کند
ویروس پولیو تنها از انسان به انسان منتقل می‌شود و معمولا راه انتقال این ویروس دهانی ـ دهانی یا مدفوعی ـ دهانی است،با این حال اشیایی مانند اسباب بازی ها که به مدفوع آلوده نزدیک شده اند نیز می توانند ویروس را منتقل کنند. گاهی اوقات می تواند از طریق عطسه یا سرفه منتقل شود، زیرا ویروس در گلو و روده زندگی می کند،این کمتر رایج است.
افرادی که در مناطقی زندگی میکنند که دسترسی محدودی به آب جاری یا توالت‌های آب‌شویی دارند، اغلب در اثر آب آشامیدنی آلوده به فضولات انسانی آلوده به فلج اطفال مبتلا می‌شوند.طبق گفته کلینیک مایو، این ویروس آنقدر مسری است که هر کسی که با فردی که این ویروس را دارد زندگی کند، می تواند به آن مبتلا شود.
سندرم پس از فلج اطفال
بازگشت فلج اطفال حتی پس از بهبودی نیز امکان پذیر است. این می تواند بعد از ۱۵ تا ۴۰ سال رخ دهد. علائم شایع سندرم پس از فلج اطفال (PPS) عبارتند از:
- تحلیل رفتن عضله که آتروفی عضلانی نیز نامیده می شود
- شروع جدید ضعف در عضلاتی که قبلاً درگیر نشده بودند
- آپنه خواب یا مشکلات تنفسی مرتبط با خواب
- به راحتی خسته یا خسته می شوند
- تداوم ضعف عضلات و مفاصل
- درد عضلانی که بدتر می شود
- مشکل در تمرکز و حافظه
- تحمل کم در دمای سرد
- مشکل در تنفس و بلع
- افسردگی
اگر واکسینه نشده اید، می توانید خطر ابتلا به فلج اطفال را در موارد زیر افزایش دهید:
- لوزه های خود را بردارید
- نگه داری یک نمونه آزمایشگاهی از ویروس
- سفر به منطقه ای که اخیراً شیوع فلج اطفال داشته است
- استرس شدید یا فعالیت شدید پس از قرار گرفتن در معرض ویروس
- از کسی که مبتلا به فلج اطفال است مراقبت کنید یا با آن زندگی کنید
چگونه از فلج اطفال جلوگیری کنیم
بهترین راه برای پیشگیری از فلج اطفال، تزریق واکسن است. کودکان باید طبق برنامه واکسیناسیون ارائه شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) واکسن فلج اطفال دریافت کنند.دو نوع واکسن جهت پیشگیری از این بیماری وجود دارد:
واکسن تزریقی:
این واکسن اولین واکسنی بود که بر ضد فلج اطفال تهیه شد. این واکسن از ویروس کشته شده و غیرفعال شده پولیو تهیه شده بود و تزریقی بود.این واکسن را بنام IPV نیز می‌شناسند که خلاصه شده Inactivated polio vaccine می‌باشد.
واکسن خوراکی:
این واکسن چند سال بعد از واکسن تزریقی تهیه شد و حاوی ویروس ضعیف شده بود. این واکسن را بنام OPV که خلاصه شده oral polio vaccine نیز می‌نامند.
هردو واکسن موجود است واکسن خوراکی فلج اطفال و واکسن فلج اطفال غیرفعال. هر دو موثر و ایمن هستند و هر دو در ترکیب‌های مختلف در سراسر جهان استفاده می‌شوند، بسته به شرایط اپیدمیولوژیکی و برنامه‌ای محلی، تا اطمینان حاصل شود که می‌توان بهترین محافظت ممکن را از جمعیت ارائه کرد.
فلج اطفال ناشی از واکسن چیست
واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV) حاوی یک واکسن-ویروس ضعیف شده (ضعیف شده) است که پاسخ ایمنی را در بدن فعال می کند. هنگامی که کودک با OPV ایمن می شود، واکسن-ویروس ضعیف شده برای مدت محدودی در روده تکثیر می شود و در نتیجه با ایجاد آنتی بادی، ایمنی ایجاد می کند. در این مدت، واکسن-ویروس نیز دفع می شود. در مناطقی که بهداشت نامناسب وجود دارد، این واکسن-ویروس دفع شده می تواند در جامعه فوری پخش شود (و این می تواند از طریق ایمن سازی «غیرفعال» از سایر کودکان محافظت کند)، قبل از اینکه در نهایت از بین برود.
در موارد نادر، اگر جمعیتی به طور جدی ایمن نشده باشد، یک واکسن-ویروس دفع شده می‌تواند برای مدت طولانی به گردش خود ادامه دهد. هر چه مدت طولانی تری اجازه زنده ماندن داشته باشد، تغییرات ژنتیکی بیشتری را متحمل می شود. در موارد بسیار نادر، ویروس واکسن می تواند از نظر ژنتیکی به شکلی تبدیل شود که می تواند فلج شود – این همان چیزی است که به عنوان ویروس فلج اطفال ناشی از واکسن در گردش (cVDPV) شناخته می شود.
چه کسی نباید واکسن بزند
تنها افرادی که نباید واکسن فلج اطفال را دریافت کنند، کسانی هستند که سابقه واکنش های آلرژیک شدید به آن دارند. همچنین اگر به موارد زیر حساسیت دارید، باید از واکسن استفاده نکنید:
- نئومایسین
- پلی میکسین B
- استرپتومایسین
- همچنین در صورت ابتلا به بیماری متوسط یا جدی باید منتظر دریافت واکسن فلج اطفال باشید. با این حال، اگر تب یا عفونت جدی‌تری دارید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند قبل از واکسن زدن مدتی صبر کنید.
درمان
هیچ درمانی برای فلج اطفال وجود ندارد، فقط می توان از آن پیشگیری کرد. واکسن فلج اطفال که چندین بار تزریق می شود، می تواند از کودک مادام العمر محافظت کند.
ظهور مجدد بیماری
انتقال ویروس فلج اطفال در مناطقی از افغانستان و پاکستان ادامه دارد.سطح پایین ایمنی و نظارت، کشورها را در معرض خطر بازگشت فلج اطفال قرار می دهد. برای اطمینان از اینکه هر کشوری از فلج اطفال عاری می ماند، ضروری است که هر کودکی باید واکسینه شود و نظارت بر بیماری ها تقویت شود.مدل‌سازی اقتصادی نشان داده است که ریشه‌کنی فلج اطفال حداقل ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی می‌کند، عمدتاً در کشورهای کم‌درآمد.با این حال، عدم اجرای رویکردهای استراتژیک منجر به انتقال مداوم ویروس می شود.
کشورهای کلیدی در معرض خطر
- ایران (جمهوری اسلامی)
- سودان جنوبی
- تاجیکستان
- سودان
- کنگو
- یافت
- کنیا
- چین
تا زمانی که این بیماری به طور کامل از جهان ریشه کن نشود، همه کشورها در معرض خطر ابتلا به فلج اطفال قرار دارند. تا آن زمان، بهترین راه برای کشورها برای به حداقل رساندن خطر و پیامدهای عفونت فلج اطفال، حفظ سطح ایمنی قوی جمعیت از طریق پوشش واکسیناسیون بالا، و نظارت قوی بر بیماری ها به منظور شناسایی سریع و واکنش به فلج اطفال است.
