نوار مغز چیست و چند نوع دارد؟
نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرافی (EEG) یک تست بدون درد و ایمن که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری و ثبت می‌کند.
در این تست، الکترودهای کوچکی روی پوست سر قرار می‌گیرند و سیگنال‌هایی را که از نورون‌های مغز تولید می‌شوند را به یک دستگاه متصل می‌کنند. این سیگنال‌ها را می‌توان به صورت نمودارهای موجی روی یک صفحه نمایش یا یک کاغذ چاپ کرد که این نمودارها را الکتروانسفالوگرام می‌نامند.
نوار مغزی چه بیماری‌هایی را تشخیص می‌دهد؟
نوار مغز یک آزمایش غیر تهاجمی و بی خطر است که در هر سنی قابل انجام است. الکتروانسفالوگرام از سال ۱۹۲۹ برای شناسایی مشکلات در فعالیت الکتریکی مغز که با اختلالات مغزی مرتبط هستند، مورد استفاده قرار گرفت.
این آزمایش می‌تواند به تشخیص بیماری‌ها و اختلالات مغزی مختلف کمک کند. از جمله:
- صرع و تشنج
- تومور مغزی
- سکته مغزی
- زوال عقل یا دمانس
- آسیب مغزی ناشی از ضربه، سقوط، تصادف و غیره
- التهاب مغز یا آنسفالیت
- اختلالات خواب
- مشکلات حافظه، یادگیری، توجه
انواع نوار مغز
هر یک از انواع نوار مغز، مدت زمان و کاربردی متفاوت دارد و به تشخیص بیماری خاصی کمک می‌کند.
نوار مغز معمولی، حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه زمان می‌برد. در طول این آزمایش شما باید به آرامی استراحت کنید یا از شما خواسته می‌شود تا هر از گاهی چشمان خود را باز کرده یا ببندید.
این نوار مغز، در طول دوره زمانی یک یا چندروزه ثبت می‌شود. چون سیگنال‌های دریافتی باید در طول شب و روز ثبت شوند. در این روش الکترودها به ضبط‌کننده‌ای کوچک و قابل حمل EEG وصل می‌شوند. این دستگاه، به لباس شما گیره می‌شود. شما با وجود این دستگاه نیز می‌توانید به فعالیت عادی روزانه خود نیز بپردازید. اما حواستان باشد که دستگاه و تجهیزات آن خیس نشوند.
انجام نوار مغز در این روش، به هنگامی است که شما خواب هستید. برای نوار مغز خواب، ممکن است از شما بخواهند که شب قبل از آزمایش بیدار بمانید. این‌گونه از توانایی شما برای خواب در هنگام آزمایش اطمینان حاصل می‌شود.
این روش، نوع خاصی از نوار مغز است که هنگام ضبط از شما فیلم هم گرفته می‌شود. نوار مغز ویدئویی، در طی چند روز و در مجموعه بیمارستانی، اطلاعات بیشتری را از فعالیت مغزتان می‌دهد.
در این نوار مغز، سیگنال‌های EEG، به صورت بی‌سیم به کامپیوتر متصل شده و ویدئو نیز در کامپیوتر ثبت می‌شود. در تله متری تصویری، تمام مراحل توسط کارکنان آموزش‌دیده به صورت منظم نظارت می‌شود.
روش EEG تهاجمی، نسبت به دیگر روش‌ها کمتر استفاده می‌شود. از این روش، در صورت تشخیص ندادن محل تشنج‌ها در صرع با روش‌های معمولی استفاده می‌شود. در تله متری تهاجمی، طی یک عمل جراحی، الکترودها به طور مستقیم روی مغز قرار می‌گیرند تا محل دقیق تشنج‌ها مشخص شود.
قبل از انجام این آزمایش به نکات زیر توجه کنید:
- در صورت مصرف هرگونه دارو، نام آن را به پزشک دهید.
- شب قبل از آزمایش، موهای خود را بشویید و از هیچ محصول حالت‌دهنده مو در روز آزمایش استفاده نکنید.
- حداقل ۸ ساعت قبل از آزمایش از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی کافئین خودداری کنید.
- حتماً فردی را به‌عنوان همراه در کنار خود داشته باشید.
- شب قبل از آزمایش تا حد امکان کمتر بخوابید.
در طول EEG چه اتفاقی می‌افتد
EEG پالس‌های الکتریکی را که از طریق پوست سر شما به الکترودها منتقل می‌شود را اندازه گیری می‌کند و آنها را به یک کامپیوتر می‌فرستد، در طول این تست که بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد، الکترودها به کمک یک کلاه کشی بر روی سر شما ثابت می‌شوند، نوار مغز می‌تواند در حالت خوابیده و یا در حالت نشسته انجام شود، به این شکل پس از نصب کلاه و الکترودها، آنها از طریق تعدادی سیم به دستگاه سنجش پالس EEG متصل می‌شوند و پزشک و یا تکنسین ممکن است از شما بخواهد که در حالتی آرام و شبیه به خواب قرار بگیرید، چشمان بسته و بدن آرام؛ پس از آن تست انجام می‌شود.
در مراحل انجام تست نوار مغزی در مواقعی ممکن است تکنسین از شما بخواهد که دراز بکشید، نفس عمیق بکشید، و یا به محرک‌ها که نور فلاش و یا یک تصویر هستند نگاه کنید.
به هیچ عنوان احساسی از جریان الکتریکی در مغز شما وجود نخواهد داشت و هیچ گونه احساس ناراحتی نخواهید کرد.
در برخی مواقع اگر پزشک ضروری بداند ممکن است درخواست یک نوار مغزی بیست و چهارساعته Long Term Video-EEG Monitoring و یا به اختصار (LTM) را داشته باشد، به کمک این تست پزشک می‌تواند امواج و فعالیت‌های مغز یک بیمار در زمانی که دچار تشنج و حمله می‌شود را بررسی کند و به این شکل تصمیمات بهتری برای درمان بیمار بگیرد.
بعد از انجام تست
پس از انجام تست، شما مشکلی نخواهید داشت و تنها در صورتی که پزشک از شما بخواهد تا آرام‌بخشی را استفاده کنید ممکن است کمی خواب آلوده باشید و تأثیر دارو تا مدتی در شما باقی بماند.
آیا انجام نوار مغز خطرناک است؟
انجام الکتروانسفالوگرام معمولاً بدون درد و بدون خطر است. با این حال، هنگامی که فردی صرع یا اختلال تشنج دیگری دارد، این خطر وجود دارد که محرک‌های ارائه‌شده در طول آزمایش باعث تشنج شوند؛ بنابراین ضروری است، تکنسینی که از مغز نوار می‌گیرد، برای مدیریت ایمن موقعیت‌های مختلف آموزش دیده باشد.
نوار مغز در بارداری
الکتروانسفالوگرام دارای اشعه نیست و جریان‌های الکتریکی آن نیز فقط به‌صورت موضعی و به پوست سر وارد می‌شود؛ بنابراین انجام این روش تشخیصی در دوران بارداری و با نظارت پزشک، خطر خاصی برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند.
نوار مغز برای کودکان
انجام نوار مغز کودکان نیز بی‌خطر است؛ زیرا در این روش اشعه ایکس، تزریق دارو و خطر برق گرفتگی وجود ندارد. برخی از کودکان ممکن است ترس داشته باشند که دستگاه بتواند افکار یا رؤیاهای آنها را بخواند، در این صورت مهم است به کودک خود اطمینان دهید که هیچ اتفاقی برای او نمی‌افتد.
خلاصه
تست نوار مغز به ما کمک می‌کند تا به وجود یا عدم وجود بسیاری از اختلالات مرتبط با فعالیت مغز پی ببریم. در واقع، این آزمون می‌تواند بسیاری از حقایق مرتبط با مشکلات مغزی را برای ما روشن کند. اما تأیید و صدور نتایج این تست به شرایط انجام آن در مراکز حرفه‌ای و معتبر بستگی دارد.
منبع مطلب: سایت mayoclinic.org و epilepsy.com
بیمارستان ابن سینا، یک مرکز معتبر است که شما می‌توانید با اطمینان مراجعه کرده و تست‌های نوار مغز، شامل تست نوار مغز بزرگسالان، کودکان، و حتی خانم‌های باردار را انجام دهید.
