خون در ادرار (هماچوری) اصطلاح پزشکی برای گلبول های قرمز در ادرار است. گلبول های قرمز در ادرار می توانند از کلیه یا هر جایی در دستگاه ادراری  ایجاد شوند. مجاری ادراری شامل حالب ها (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند)، مثانه (محل ذخیره ادرار)، پروستات (در مردان) و مجرای ادرار (لوله ای که ادرار از طریق آن از بدن خارج می شود) است.

اگرچه دیدن خون در ادرار می تواند ترسناک باشد، اما اغلب اوقات هماچوری تهدیدی برای زندگی نیست. با این حال، بررسی علت هماچوری مهم است، زیرا گاهی اوقات، علت آن یک بیماری جدی است.

انواع هماچوری

دو نوع هماچوری وجود دارد:

هماچوری واضح Gross: قابل رویت توسط بیمار بوده زیرا ادرار صورتی، قرمز، قرمز مایل به ارغوانی، قهوه ای مایل به قرمز یا به رنگ چای است.

هماچوری میکروسکوپی: هماچوری میکروسکوپی به این معنی است که رنگ ادرار طبیعی است، قابل رویت با چشم بیمار نبوده اما تعداد گلبول های قرمز خون با میکروسکوپ افزایش یافته است. نتایج تست دیپ استیک همیشه دقیق نیست و باید با معاینه میکروسکوپی تایید شود.

علت خون در ادرار چیست؟

تعدادی از شرایط می توانند باعث هماچوری شوند.

عفونت مثانه: (که سیستیت حاد نیز نامیده می‌شود)، علایم عفونت مثانه شامل سوزش ادرار، درد زیر شکم، تکرر ادرار و احساس فوریت ادرار است. در خانم های جوان عفونت مثانه میتواند همراه خون ادراری واضح شدید و گاهی همراه با دفع لخته باشد که باعث ترس شدید بیمار میشود.

عفونت کلیه: (که پیلونفریت نیز نامیده می شود)، علایم بیماری شبیه عفونت مثانه و همراه با تب و لرز و درد پهلواست.

سنگ‌های کلیه: که معمولاً درد شدید همراه با تهوع و تکرر ادرار ایجاد میکنند.

بیماریهای داخلی کلیوی: مانند گلومرولونفریت که با التهاب بافت کلیه همراه است ، کلیه پلی کیستیک  که یک بیماری ارثی وایجاد کیست های متعدد در کلیه است و واسکولیت که در واقع التهاب عروق کلیه است نیز میتوانند باعث خون ادراری شوند.

بزرگ شدن پروستات (به نام هیپرپلازی خوش خیم پروستات) که یک مشکل شایع در مردان مسن است.

سرطان: مثانه، پروستات، یا کلیه، بیشتر در بیماران بالای ۵۰ سال.

مصرف بعضی داروها: مثل اسپیرین، هپارین، پنی سیلین، سیکلوفسفامید ممکن است با خون ادراری میکروسکوپی همراه باشد.

ورزش شدید: دویدن در مسافت های طولانی مدت، طناب زدن زیاد و کلا هر گونه ورزش سنگین بویژه اگر همراه با کم آبی باشد میتواند همراه با خون ادراری باشد.

رایج‌ترین آزمایش‌هایی که پزشکان برای یافتن علت خون در ادرار استفاده می‌کنند

آزمایش ادرار: آزمایش ادرار می تواند سرنخ هایی در مورد علت هماچوری ارائه دهد. این ممکن است شامل یک آزمایش ادرار باشد که با آزمایش دیپ استیک انجام می شود و گاهی اوقات از میکروسکوپ برای تجزیه و تحلیل محتویات ادرار استفاده می شود. آزمایش دیگری که ممکن است انجام شود سیتولوژی ادرار است که از یک میکروسکوپ برای تجزیه و تحلیل سلول های پوشش مثانه و کلیه (که در ادرار یافت می شود) استفاده می کند.

آزمایش خون: آزمایش خون ممکن است برای جستجوی شواهدی از کلیه یا سایر بیماری‌هایی که می‌توانند باعث هماچوری شوند استفاده شود.

سی تی اسکن: سی تی اسکن یک آزمایش رادیولوژیک است که ساختار کلیه ها، حالب ها و مثانه را بررسی می کند. سنگ کلیه یا ناهنجاری های کلیه، حالب و مثانه معمولاً با سی تی اسکن قابل مشاهده است. معمولاً در طول آزمایش یک رنگ به داخل ورید تزریق می شود که هر گونه ناهنجاری احتمالی را برجسته می کند.

سونوگرافی کلیه: سونوگرافی کلیه جایگزینی برای سی تی اسکن است و برای افرادی که به رنگ مورد استفاده در CT حساسیت دارند ترجیح داده می شود. اولتراسوند از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از ساختار کلیه استفاده می کند.

بیوپسی کلیه: در طی بیوپسی کلیه، پزشک تکه کوچکی از بافت کلیه را برمی دارد. بافت بعداً با میکروسکوپ برای علائم بیماری کلیوی بررسی می شود.

سیستوسکوپی: سیستوسکوپی روشی است که به پزشک اجازه می دهد داخل مثانه را نگاه کند. برای انجام سیستوسکوپی، پزشک لوله کوچکی را وارد مجرای ادرار می کند، لوله ای که ادرار از طریق آن از بدن خارج می شود. سپس لوله را به داخل مثانه می کشند. این لوله دارای یک دوربین کوچک است که تصاویر مثانه را روی صفحه نمایش می دهد. اگر پزشک چیز غیرعادی ببیند، ممکن است نمونه‌ای از بافت (بیوپسی) برای بررسی زیر میکروسکوپ بگیرد.

درصورت مشاهده خون در ادرار باید نگران باشم؟

دیدن خون در ادرار می تواند ترسناک باشد. اما سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید. خون در ادرار معمولا جدی نیست. با این حال، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. خون در ادرار می تواند از کلیه ها یا هر جایی در دستگاه ادراری بیاید.

باید به پزشک مراجعه کنم؟

بله. در صورت مشاهده خون در ادرار، یا اگر رنگ ادرار صورتی، قرمز، قهوه ای مایل به قرمز یا به رنگ چای است، به پزشک مراجعه کنید.

گاهی اوقات، پزشکان هنگام انجام آزمایش معمول ادرار، خون در ادرار پیدا می کنند. حتی اگر ادرار طبیعی به نظر برسد، ممکن است این اتفاق بیفتد. این بدان معنی است که مقادیر میکروسکوپی خون در ادرار وجود دارد.

نیاز به درمان دارم؟

این بستگی به این دارد که به نظر می رسد چه چیزی باعث خون در ادرار شما شده است. اگر به دلیل ورزش شدید در ادرارخون مشاهده شد، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. از سوی دیگر، اگر به دلیل عفونت مثانه یا کلیه، خون در ادرار، احتمالاً به آنتی بیوتیک نیاز خواهید داشت.

نکته مهم:

خون ادراری علامت بسیار مهمی است و هر چند شایعترین عوامل ایجاد کننده خون ادراری عوامل خوش خیم هستند ولی با در نظر گرفتن اینکه تسریع در تشخیص سرطان های سیستم ادراری که میتوانند در مراحل اولیه فقط با خون ادراری ظاهر شوند باعث درمان بهتر و افزایش طول عمر بیمار میشود از این رو توصیه می شود بویژه در افراد بالای چهل سال خون ادراری جدی گرفته شده و تمام بررسی های تکمیلی مورد درخواست پزشک انجام شده و به تعویق انداخته نشوند.