- 29 آبان, 1403
- manager
- دیدگاه: 0
- مطالب پزشکی, وبلاگ
چرا مقاومت میکروبی خطرناک است؟
مقاومت میکروبی به وضعیتی گفته میشود که میکروبها (مانند باکتریها، قارچها، ویروسها و دیگر میکروارگانیسمها) در برابر داروهایی که برای درمان بیماریها طراحی شدهاند، مقاوم میشوند. به عبارت دیگر، وقتی میکروبها بهطور طبیعی یا از طریق جهشهای ژنتیکی به داروهای درمانی پاسخ نمیدهند، به مقاومت میکروبی اشاره داریم. این پدیده تهدید جدی برای سلامت عمومی به شمار میآید زیرا درمان بیماریها سختتر یا غیرممکن میشود.
به همین جهت است که مقاومت میکروبی یک تهدید جهانی محسوب می شود و سیاست های مقابله با آن از طریق سازمان های بین المللی مانند سازمان بهداشت جهانی ابلاغ می شود.
آمار ها نشان می دهد که در سال ۲۰۱۹، مقاومت میکروبی موجب مرگ ۵ میلیون انسان در دنیا شده است که از بین آنها، از هر ۵ نفر، یک نفر کودک زیر ۵ سال بوده است.
برای درک بهتر این آمار خوب است بدانید که در سال ۲۰۲۰ مرگ و میر در اثر بیماری های مرتبط با ایدز، حدودا ۷۰۰ هزار نفر در دنیا بوده است. این یعنی مرگ در اثر مقاومت میکروبی حدودا ۷ برابر بیشتر از مرگ در اثر ایدز است.
در آمریکا، هر ساله بیش از ۸/۲میلیون عفونت مقاوم به ضد میکروب ها رخ می دهد که موجب مرگ بیش از ۳۵۰۰۰ نفر می شود.
در کشور های در حال توسعه مانند ایران گرچه آمار دقیقی وجود ندارد، اما با توجه به مصرف بی رویه و بدون کنترل آنتی بیوتیک ها، این آمار بسیار بیشتر و نگران کننده تر است.
بر اساس برآوردهای سازمان بهداشت جهانی، تا سال ۲۰۵۰، ممکن است ۳۵۰ میلیون مرگ بر اثر مقاومت میکروبی رخ دهد.
اگر آنتی بیوتیک ها، ضد قارچ ها و سایر ضد میکروب ها کارایی خود را از دست دهند، توانایی درمان عفونت ها و کنترل بهداشت عمومی از دست خواهد رفت.
نکته نگران کننده این است که سرعت ساخت و تولید داروهای جدید که جایگزین داروهای قبل برای درمان عفونت های مقاوم باشند، بسیار کمتر از سرعت مقاوم شدن باکتری ها به آنتی بیوتیک ها است.
باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و ویروس ها به طور طبیعی در جهان وجود دارند، از جمله در محیط زیست، در بدن حیوانات و در بدن ما انسان ها. بنابراین قرار نیست ما تمام میکروب ها را از دنیای اطراف خود حذف کنیم.
چرا مقاومت میکروبی خطرناک است؟
افزایش مرگومیر
بیماریهای عفونی که قبلاً قابل درمان بودند، اکنون ممکن است به دلیل مقاومت میکروبی کشنده شوند.
گسترش بیماریها
میکروبهای مقاوم میتوانند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند و شیوع بیماریهای مقاوم را افزایش دهند.
هزینههای درمانی بیشتر
درمان عفونتهای مقاوم به دارو به داروهای گرانتر و مدت زمان طولانیتری نیاز دارد.
کاهش گزینههای درمانی
با گذشت زمان، داروهایی که قبلاً مؤثر بودند، دیگر کارایی خود را از دست میدهند و گزینههای درمانی به شدت محدود میشوند.
چرا میکروبها مقاوم میشوند؟
۱. استفاده نادرست از آنتیبیوتیکها
- مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها
استفاده از آنتیبیوتیکها بدون تجویز پزشک یا مصرف آنتیبیوتیکها برای درمان بیماریهای ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا، یکی از عوامل اصلی ایجاد مقاومت است.
- قطع زودهنگام درمان
بسیاری از افراد پیش از پایان دوره درمان آنتیبیوتیک، آن را قطع میکنند. این باعث میشود برخی میکروبها زنده بمانند و به دارو مقاوم شوند.
- استفاده بیمورد در کشاورزی و دامپروری
استفاده از آنتیبیوتیکها برای پیشگیری از بیماریها یا افزایش رشد حیوانات، منجر به انتقال مقاومت میکروبی به انسانها میشود.
- انتقال مقاومت
میکروبها میتوانند از یکدیگر ژنهای مقاوم به دارو را منتقل کنند، و این فرآیند باعث گسترش سریع مقاومت در جامعه میشود.
- آلودگیهای بیمارستانی
بیمارستانها میتوانند محلهایی برای گسترش میکروبهای مقاوم به دارو باشند، بهخصوص در صورت رعایت نکردن اصول بهداشتی و کنترل عفونتها.
مردم چه کار باید کنند؟
مقابله با مقاومت میکروبی نیازمند اقداماتی است که از سوی هر فرد در جامعه قابل انجام است. برخی از اقدامات اصلی که مردم باید رعایت کنند عبارتند از:
1. استفاده درست از آنتیبیوتیکها
- فقط طبق دستور پزشک آنتیبیوتیک مصرف کنید. بدون تجویز پزشک، هیچگاه از آنتیبیوتیکها استفاده نکنید.
- دوره درمان را کامل کنید. حتی اگر حالتان بهتر شد، تا پایان دوره درمان آنتیبیوتیک را مصرف کنید تا تمام میکروبها از بین بروند.
- آنتیبیوتیکها را برای بیماریهای ویروسی استفاده نکنید. مانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا عفونتهای ویروسی دیگر.
2. تقویت بهداشت فردی
- دستهایتان را مرتب بشویید. شستن دستها با آب و صابون یکی از بهترین راهها برای جلوگیری از انتقال عفونتهاست.
- از تماس نزدیک با افراد بیمار پرهیز کنید. بیماریهای عفونی به راحتی از طریق تماس مستقیم منتقل میشوند.
- ماسک بزنید. در مکانهای عمومی و هنگام ابتلا به بیماریهای تنفسی، از ماسک استفاده کنید تا از انتشار میکروبها جلوگیری کنید.
3. آگاهسازی و آموزش
- مردم باید از خطرات و عواقب مقاومت میکروبی آگاه شوند. آموزش درباره استفاده درست از آنتیبیوتیکها و پیشگیری از انتقال مقاومت میتواند به کاهش گسترش آن کمک کند.
- این آموزش میتواند از طریق رسانهها، مدارس و کمپینهای بهداشتی انجام شود.
4. پرهیز از مصرف خودسرانه داروها
- از مصرف داروها بدون تجویز پزشک و بهویژه آنتیبیوتیکها به شدت پرهیز کنید. این عمل میتواند مقاومت میکروبی را تشدید کند.
5. پیشگیری از آلودگیها
رعایت بهداشت در بیمارستانها، مطبها و کلینیکها بسیار مهم است. این اقدامات شامل ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی، رعایت اصول استریل و استفاده از لباسهای بهداشتی مناسب است.
6. حمایت از تحقیقات و توسعه داروها
حمایت از تحقیقات علمی و تولید داروهای جدید برای مقابله با میکروبهای مقاوم به دارو، از جمله گامهای مهم در مقابله با مقاومت میکروبی است.
توصیه های کاربردی خانم دکتر سالم در مصرف آنتی بیوتیک
فهرست باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک اولویت دار سازمان بهداشت جهانی(WHO)
- بسیار حیاتی
- اسینتوباکتر بومانی، مقاوم به کارباپنم
- سودوموناس آئروژینوزا، مقاوم به کارباپنم
- انتروباکتریاسه، مقاوم به کارباپنم، تولید کننده ESBL
- اهمیت بالا
- انتروکوکوس فاسیوم، مقاوم به وانکومایسین
- استافیلوکوکوس اورئوس، مقاوم به متی سیلین، ونکومایسین مقاومت متوسط (intermediate) یا کاملا مقاوم
- هلیکوباکتر پیلوری، مقاوم به کلاریترومایسین
- کمپیلوباکتر، مقاوم در برابر فلوروکینولون
- سالمونلاها، مقاوم به فلوروکینولون
- نایسریا گونوره، مقاوم به سفالوسپورین، مقاوم به فلوروکینولون
- اهمیت متوسط
- استرپتوکوک پنومونیه، پنی سیلین غیر حساس
- هموفیلوس آنفولانزا، مقاوم به آمپی سیلین
- شیگلا، مقاوم در برابر فلوروکینولون
نتیجهگیری
مقاومت میکروبی یک تهدید جدی برای سلامت انسانها و جوامع است که باید به آن توجه ویژهای شود. برای جلوگیری از گسترش این پدیده، مردم باید مسئولانه از آنتیبیوتیکها استفاده کرده و از رعایت اصول بهداشتی غافل نشوند. تنها با همکاری جمعی و انجام اقدامات صحیح میتوانیم از بروز مقاومت میکروبی و گسترش آن جلوگیری کنیم.