مهم ترین روش برای پیشگیری از زخم پای دیابتی و آسیب پاها حفظ سطح قند خون در محـدوده طبیعـی ،تغذیه صحیح, ورزش و رعایت بهداشت فردی است.
زخم پا یکی از شایعترین و جدی ترین عوارض دیابت است و بیشترین علت بسـتری بیماران دیابتی می باشد که منجر به ناتوانی وقطع عضو می گردد . فشار مکرر و مداوم روی برجستگی های استخوانی در بیماران دیابتی باعث ایجاد تاول می شود ، از دست دادن پوست همراه با درگیری عروق محیطـی وسیسـتم ایمـنی ضعیف محیطی مناسب جهت رشد میکروب ها و ایجاد عفونت است.
علائم عفونت پا گرمی ،قرمزی ، حساسیت ،تورم ،خروج ترشحات چرکی از محل زخم ،بوی بد زخم در صورت وجود حداقل ٢ مورد از موارد ذکر شده ،احتمال عفونـت پـا وجـود داشته و فورا” باید به پزشک مراجعه نمایید .
اگر شما یک بیمار دیابتی هستید حتما” روزانه پاهایتان را معاینه کنید تا مشکلات کوچک را بیابید و اجازه ندهید به آسیب های جدی تبدیل شود و با روش های سـاده شستشـو و درمان هـای موضعی می توانید آن را رفع کنید .
انواع زخم پای دیابتی
براساس درجه بندی واگنر، زخم های دیابتی به ۶دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- زخم پای دیابتی درجه صفر: در این درجه هنوز زخمی ایجاد نشده اما بیمار های ریسک می‌باشد و احتمال ایجاد زخم پای دیابتی بسیار بالاست.
- زخم پای دیابتی درجه ۱: زخم سطحی که تا درم پیشرفته است.
- زخم پای دیابتی درجه ۲: زخم عمقی که تا لایه های زیرین اپیدرم پیش رفته و ممکن است تاندون یا استخوان مشخص باشد.
- زخم پای دیابتی درجه ۳: زخم عمیق همراه با آبسه و استئومیلیت (عفونت استخوان)
- زخم پای دیابتی درجه ۴: گانگرن انگشتان پا
- زخم پای دیابتی درجه ۵: گانگرن تمام پا
درمان زخم پای دیابتی
- بهترین درمان پیشگیری است، حذف فشار همواره رکن اساسی درمان است.
- برداشتن بافت های مرده از روی زخم.
- پانسمان روزانه زخم به شیوه مناسب.
- استفاده مناسب از آنتی بیوتیک ها بهداشت و مراقبت از پاها.
- پاها را با آب ولرم و صابون ملایم هر روز بشویید.
- پاها بخصوص انگشتان را با استفاده از یک حوله نرم و با کف دست با ملایمت بدون اینکه خراش ایجاد کند خشک کنید . پاها را با روغن های گیاهی مثل روغن زیتون ماساژ دهید تا پوست پاهایتان خشک نشود ،اما بین انگشتان پا نمالید زیرا مستعد رشد قارچ خواهد بود.
- از جوراب های نخی استفاده نمایید و آن را روزانه تعویض کنید.
- قبل از پوشیدن جوراب پاهای خود را خشک کنید از پوشیدن جوراب هایی با بند لاستیکی یا کش در بالای آن خودداری کنید.
- برای بررسی کامل هر دو پا از آینه استفاده کنید و مراقب هر قرمزی یا تاول و خراشیدگی باشید.
- با مشاهده اولین علامت از قرمزی , تورم و یا دردی که برطرف نمی شود یا خواب رفتگی و بی حسی یا احساس مورمور شدن به پزشک مراجعه کنید .
- ناخن های خود را به صورت صاف بگیرید و داخل بستر ناخن نروید و با سوهان سر ناخن ها را صاف کنید.
- به هیچ عنوان حتی در منزل پا برهنه راه نروید.
- کفش بدون جوراب نپوشید ،قبل از پوشیدن کفش داخل آنرا نگاه کنید ،سنگریزه ها ، بند پاره کفش و ناخن های بلند می توانند تبدیل به نقاط فشاری شوند و منجر به التهاب و عفونت شوند.
- از کفش مناسب استفاده کنید هرگز از کفشی که قسمت پنجه و پاشنه آن باز است استفاده نکنید.
- قبل از اینکه پایتان را در آب فرو ببرید ،دمای آنرا با دستتان کنترل کنید.
- بدون استفاده از ضد آفتاب در معرض نورخورشید قرار نگیرید.
- اگر پایتان میخچه یا پینه دارد ، خودتان برای برداشتن آن اقدام نکنید و اجازه دهید پزشک آن را بردارد.
- بطور منظم جهت معاینه به پزشک مراجعه کنید.
شاک‌ویو تراپی
شاک‌ویو تراپی یک روش کم‌هزینه، راحت و مؤثر برای درمان زخم پاهای دیابتی می‌باشد. شاک‌ویو درمانی باعث تحریک فاکتورهای رشد مرتبط با رگ‌زایی، فاکتورهای رشد اندوتلیال عروق و آنتی‌ژن هسته‌ای سلول‌های درحال تکثیر می‌شود. این فرایند منجر به رشد رگ‌های جدید و بهبود خونرسانی به محل زخم، افزایش تکثیر سلولی و تسریع در باززایی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود.
میکروواس‌تراپی
جریان‌های الکتریکی خفیف یا میکرو کارنت‌هایی که در روش میکروواس‌تراپی استفاده می‌شود، خاصیت تحریک‌کنندگی جریان خون در مقیاس میکرو را دارد که منجر به بهبود قابل ملاجظه پاسخ زخم‌های دیابتی دست و پا نسبت به روش‌های درمانی می‌شود.
- میکرو کارنت از طریق پمپاژ خون و تقویت گردش خون در سطح میکرو، تخلیه بهتر سیاهرگ‌ها و بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها، سرعت بهبود زخمها را افزایش می‌دهد.
- میکرو کارنت باعث تحریک رگ‌زایی می‌شود.
- میکرو کارنت باعث تحریک فعالیت فیبروبلاست‌ها می‌شود.
- میکرو کارنت روند آسیب‌دیدگی عصب (نوروپاتی) را متوقف می‌کند.
پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی)
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یک درمان مؤثر برای زخم پای دیابتی مزمن می‌باشد. پی آر پی یک ترکیب حاوی چندین فاکتور رشد می‌باشد که مشابه با فرایند طبیعی بهبود زخمها توسط بدن عمل می‌کند. PRP به دلیل آنکه ماهیتی اوتولوگ دارد (یعنی از خون خود بیمار گرفته می‌شود) روشی کاملاً ایمن و بی‌خطر می‌باشد.
فاکتورهای رشد در واقع پروتئین‌هایی هستند که نقش بسیار مهمی در ترمیم و بهبودی زخمها در بدن دارند. بدون وجود فاکتورهای رشد فعال، یک زخم دیابتی می‌تواند در مرحله غیر قابل ترمیم باقی بماند و بهبود خودبه‌خودی آن شدیداً با مشکل مواجه شود.
درمان با سلول‌های بنیادی
یکی از روش‌های درمان زخم‌های دیابتی که به طور طبیعی بهبود پیدا نمی‌کنند، استفاده از سلول‌های بنیادی می‌باشد. سلول‌های بنیادی نه تنها احتمال بسته شدن و بهبود سریع‌تر زخم را افزایش می‌دهند، بلکه تعداد عفونت‌ها و عوارض جانبی، دردهای غیر ضروری و ناتوانی بیمار را نیز کاهش می‌دهند. به این ترتیب این روش درمانی به نوبه خود می‌تواند خطر قطع عضو در بیمارانی که به این عوارض بسیار شایع دچار می‌شوند را کاهش دهد.
درمان با اکسیژن پُرفشار (HBOT)
درمان با اکسیژن پرفشار یک راهکار مکمل مؤثر برای درمان‌های مرسوم مورد استفاده جهت زخم‌های دیابتی می‌باشد. این روش از طریق بهبود گردش خون، افزایش تشکیل مویرگ‌های خونی جدید (رگ‌زایی)، تأمین اکسیژن بیشتر برای بافت‌های درگیر زخم و تحریک رشد و توزیع سلول‌های بنیادی در محل زخم به ترمیم زخمها و افزایش سرعت بهبودی آنها کمک می‌کند. علاوه بر آن، درمان با اکسیژن پرفشار به از بین بردن باکتری‌های غیر هوازی که عامل ایجاد برخی از وخیم‌ترین عفونت‌ها در زخم‌های مزمن هستند، کمک می‌کند.
کفش افراد دیابتی
کفش مناسب برای بیماران دیابتی، کفش چرمی بند دار، دارای قاب محافظ برای انگشتان پا و حداکثر پاشنه ۳سانتی متر و همینطور این کفش باید فضای کافی برای حرکت انگشتان پا داشته باشد و تنگ نباشد. افراد دیابتی برای تهیه این کفش باید به کلینیک های ارتوپدی فنی مراجعه کنند تا اسکن ۳بعدی گرفته شده و کفش مخصوص برای آن فرد ساخته شود.
