خار پاشنه (استئوفیت یا زائده استخوانی) زائده استخوانی کوچک یا مجموعه زائده‌های استخوانی که روی یا زیر پشت پاشنه پا ایجاد می‌شود. می‌تواند همراه با درد یا بدون درد باشد.

خار پاشنه احتمالاً هنگامی شکل می‌گیرد که بدن با ایجاد استخوان اضافی در محل ضربه و صدمه دیدن در صدد ترمیم آسیب‌های مکرر برمی‌آید. پی‌آمد دیگر کف پا معمولاً چنین ضربه‌هایی، التهاب رباط است. خار پاشنه بیشتر در میان زنان و مردان میان‌سال شیوع دارد، اگرچه گروه‌های سنی دیگر نیز به این عارضه مبتلا می‌شوند.

خار پاشنه می تواند وضعیت طبیعی بدن حین راه رفتن را تغییر دهد و در دراز مدت عوارضی همچون کمردرد و زانودرد را به همراه داشته باشد.

این بیماری در صورت مزمن شدن ممکن است موجب رسوب کلسیم در محل اتصال فاشیا شده که خود می تواند وضعیت بیماری را تشدید کند.

علائم و نشانه های خار پاشنه 

از نشانه ها و علائم خار پاشنه پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• التهاب پرده کف پا یا خار پاشنه به طور معمول باعث ایجاد درد در کف پا در نزدیکی پاشنه پا می شود. درد معمولاً در بعد از بیدار شدن از خواب، بدترین حالت را دارد ، اگرچه در اثر ایستادن طولانی یا ایستادن بعد از نشستن نیز می تواند ایجاد شود. درد معمولاً بعد از ورزش بیشتر است ، نه در هنگام ورزش.
• اختلال در راه رفتن طبیعی (درد شدیدی که حین راه رفتن ایجاد می شود سبب لنگیدن فرد می شود).
• شروع تدریجی درد از زیر پاشنه پا و انتشار آن در کف پا .
• کشش رباط کف پا می‌تواند به بروز درد دامن بزند.

عوامل خطر خار پاشنه

برخی از عواملی که می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارتند از:

• سن، بیشتر در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال.
• انواع خاصی از ورزش، فعالیت هایی که استرس زیادی به پاشنه و بافت متصل شده شما وارد می کنند – مانند دویدن در مسافت های طولانی ، رقص باله و رقص هوازی – می توانند در بروز ورم مفصل کف پا موثر باشند.
• آسیب‌ دیدگی‌های پیشین، چنانچه کشیدگی پیشین پلانتار فاشیا یا آسیب دیدگی کف پا به خوبی معالجه نشده باشد، احتمال ملتهب شدن پلانتار فاسیا بالا خواهد بود.
• کفش نامناسب.
• آرتروز و استفاده بیش از حد از دمپایی از دیگر علل ایجاد خار پاشنه می باشد.
• عیوب مکانیک پا، صافی کف پا ، گودی کف پای زیاد ، الگوی غیرعادی راه رفتن می تواند بر نحوه توزیع وزن هنگام ایستادن تأثیر بگذارد و می تواند فشار بیشتری به فاشیای کف پا وارد کند.
• چرخش غیر طبیعی پاها هنگام راه رفتن.
• اضافه وزن، وزن اضافی ، استرس اضافی بر فاشیای کف پا شما وارد می کند.
• اختلالات آناتومیک پا.
• مشاغلی که مجبور هستند مدت طولانی رو پاهای خود بایستند. کارگران کارخانه ها ، معلمان و سایر افرادی که بیشتر ساعات کار خود را صرف راه رفتن یا ایستادن بر روی سطوح سخت می کنند ، می توانند به فاشیای کف پا آسیب برسانند.

تشخیص خار پاشنه چگونه است؟

آزمایشات تصویربرداری خار پاشنه

درعکس برداری با اشعه ایکس یک تکه استخوان از استخوان پاشنه بیرون زده (خار) دیده  می شود. در گذشته ، این خارهای استخوانی اغلب دلیل درد پاشنه مقصر شناخته می شدند و با جراحی برداشته می شدند. اما بسیاری از افرادی که خار پاشنه استخوان دارند،  درد پاشنه ندارند.

گاهی اوقات حین معاینه و لمس کف پا به وجود خار پاشنه پا پی می‌برد.

راه ها و روش های درمان

اگرچه التهاب رباط کف پا (پلانتار فاسیا) راه علاج منحصر به فردی ندارد، از روش‌های متعددی برای تسکین و درمان پاشنه درد ناشی از آن استفاده می‌شود.

شیوه زندگی و درمان های خانگی خار پاشنه

۱-  وزن مناسب قدتان داشته باشید:  وزن مناسب هر فرد مساوی است با قد او منهای۱۱۰. وزن اضافی می تواند استرس اضافی بر فاشیای کف پا شما ایجاد کند.

۲-  کفش طبی:  کفش هایی با پاشنه کم تا متوسط ​​، کف ضخیم ، با پشتیبانی از قوس کف پا  و بالشتک اضافی بخرید. 

۳- پابرهنه راه نروید.

۴ –  ورزش خود را تغییر دهید:  به جای پیاده روی یا آهسته دویدن ، ورزشی کم تأثیر مانند شنا یا دوچرخه سواری را امتحان کنید.

۵ –  از یخ استفاده کنید:  یک بسته یخ را  در داخل حوله پیچیده و آن را روی محل درد به مدت ۱۵ دقیقه سه یا چهار بار در روز نگه دارید. سرد شدن می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

۶-  قوس های خود را اصلاح کنید:  تمرینات ساده خانگی می تواند عضلات کف پا ، تاندون آشیل و عضلات ساق پا را کشش دهد.

۸– ماساژ: بیمار نیز می‌تواند با غلتاندن یک قوطی یخ زده و سرد یا توپ پلاستیکی سفت زیر قوس کف پا عمل ماساژ را انجام دهد.

داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDS)، مانند ایبوپروفن (برای مثال مورتین یا ادویل) و ناپروکسین (برای مثال الیو)، غالباً برای کاهش التهاب این رباط مصرف می‌شود.

روش های جراحی یا روش های دیگر درمان خار پاشنه

• مدالیته‌های کشش و فیزیوتراپی

تکنیک‌های کشش پیشرونده پلانتار فاسیا و کشش درونی عضله پا نتایج موفقیت‌آمیزی را در کاهش درد ناشی از خار پاشنه پا  به دست داده‌اند. ضمناً متخصص روش انجام تمرین کششی مچ و کف پا را به بیمار آموزش می‌دهد.

• شاک ویو تراپی

شاک ویو تراپی عملی است که گاهی پیش از انجام جراحی باز و در صورت استمرار علائم به مدت ۶ ماه یا بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در این جراحی هیچ برشی ایجاد نمی‌شود، بلکه از موج شوکی با شدت بالا برای تحریک التیام یافتن پلانتار فاسیا استفاده می‌شود.

• الکتروتراپی

الکتروتراپی نیز مانند اولتراسوند یا لیزر به تسکین علائم خار پاشنه پا کمک می‌کند.

• تزریق

تزریق کورتیکواستروئید در کنار دیگر روش‌های درمانی

• فیزیوتراپی
• اسپلینت شبانه
• عمل جراحی

انجام عمل جراحی خار پاشنه پا در صورت برطرف نشدن علت درد پاشنه پا ضرورت می‌یابد، اگرچه جراحی بیشتر برای بیمارانی کاربرد دارد که به دلیل افزایش قوس کف پا و منعطف نبودن آن، رباط کف پایشان کوتاه شده است.