- 11 مرداد, 1402
- manager
- دیدگاه: 0
- مطالب پزشکی
از نظر پزشکان و کارشناسان، منطقه خطر برای بدن از نظر دما، ۴۰ درجه سانتیگراد (معادل ۱۰۴ درجه فارنهایت) تعریف شده است. از این نقطه به بعد کارایی سیستم اعصاب به سرعت کاهش مییابد، به قلب فشار بالایی تحمیل میشود و عملکرد ارگانهای مختلف تا اندازهای مختل میشود. زمانی که این شرایط با رطوبت هوا همراه باشد، اوضاع رو به وخامت میرود.
زمانی که دمای هوا افزایش مییابد، قلب با شدت بیشتری فعالیت میکند و رگهای خونی گشاد و خون بیشتری به سطح پوست پمپاژ میشود. در همین لحظه بدن عرق میکند که مهمترین راهکار بدن برای کاهش دمای درونی است. تبخیر عرق در سطح پوست باعث خنک شدن پوست میشود. خون سرد شده مجدداً به قلب باز میگردد و باعث کاهش دمای درونی میشود. ولی زمانی که رطوبت محیط زیاد باشد، اوضاع به این سادگی نیست. در این حالت بدن مدام عرق میکند و این عرق نه تنها باعث کاهش دمای بدن نمیشود، بلکه میزان آب خون و سلولها را نیز کاهش میدهد.
سیستم اعصاب نسبت به افزایش دمای درونی بدن بسیار حساس است. با افزایش دما مغز دچار سردرگمی میشود و قدرت تصمیمگیری و حافظه کوتاه مدت کاهش پیدا میکند. در این شرایط ممکن است از فرد رفتار عجیب و غیرمعقولی سر بزند.
زمانی که فرد سابقه بیماری قلبی عروقی، بیماری کلیوی و دیابت را داشته باشد، افزایش دما منجر به کم آبی بدن، نارسایی کلیه و مشکلات کبدی میشود و بازگشت به شرایط عادی غیرممکن یا بسیار دشوار است.
انواع گرمازدگی
آسیبهای ناشی از گرمازدگی به تناسب شدت آن به سه دسته تقسیم میشوند :
در این حالت بدن بهشدت عرق کرده و حجم خون کاهش مییابد.
این حالت بسیار خطرناک بوده و خطر مرگ را نیز میتواند در پی داشته باشد. در این حالت حرارت مرکزی بدن از ۴۰٫۵ درجه سلسیوس فراتر میرود. در این وضعیت اغلب ارگانهای بدن در معرض آسیب بافتی قرار میگیرند. گرمازدگی شدید یک وضعیت اورژانس بوده و دمای بدن فرد گرمازده باید سریعاً کاهش یابد. عدم درمان گرمازدگی شدید به تشنج، کما و مرگ منجر خواهد شد. گرمازدگی شدید علاوه بر اثرات سوء آن بروی سیستم عصبی همچنین کبد، کلیهها، قلب و عضلات را نیز در معرض آسیب قرار میدهد. تصمیمگیری و حافظه کوتاه مدت کاهش پیدا میکند. در این شرایط ممکن است از فرد رفتار عجیب و غیرمعقولی سر بزند.
علائم گرما زدگی
بدن انسان در مقابل گرما مکانیسمهای طبیعی از خود نشان میدهد که عرق کردن و تنفس نمونهای از آن هستند؛ اما اگر گرمای محیط زیاد باشد و فرد دچار گرمازدگی شود عرق تبخیر میشود و بدن را گرم میکند؛ بنابراین فشار خون نیز پایین میآید و عرق کردن محدود گردد.
گرمازدگی علائم خفیف تا شدیدی را دارد، از جمله:
- تشنگی بیش از حد
- گرمازدگی خفیف
- گرفتگی عضلانی
- سرگیجه
- حالت تهوع
- خستگی
- تعریق بیش از حد
گرمازدگی شدید:
گرما گرفتگی و بیهوشی ناشی از گرما هنگامی اتفاق میافتد که درجه حرارت بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد میرسد و چنین علائمی دارد:
- سردرد شدید
- توقف تعریق
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
نوزادان، کودکان و افراد مسن تر احتمال بیشتری دارد که دچار گرمازدگی و گرما گرفتگی شوند، چرا که هنگام گرمای بیش از حد، بدن آنها سختتر درجه حرارت بدن را تنظیم میکند.
افرادی که بیمار هستند یا داروهای خاصی مصرف میکنند، ممکن است در معرض ریسک بالایی داشته باشند.
راههای جلوگیری از گرمازدگی
برای پیشگیری از گرمازدگی در محیط کار و منزل باید اقدامات زیر انجام دهید:
اگر در معرض تابش مستقیم نور خوشید هستید، سعی کنید از سایبان یا کلاه استفاده کنید. بهطورکلی از انجام کار در فضای باز برای ساعات طولانی اجتناب کنید. همچنین دقت کنید در فصل تابستان در محیط کار و منزل تهویه، کولر یا سایر وسایل خنک کننده نصب شود.
توجه داشته باشید که به مقدار کافی آب یا سایر نوشیدنیهای مناسب هوای گرم را مصرف کنید. در هنگام گرما بدن بسیار کم آب میشود پس بهتر است به میزان مصرف آب خود دقت کنید تا بدنتان دچار کم آبی نشود.
زمانی که احساس تشنگی میکنید به هیچ وجه از نوشابه، نوشیدنیهای الکلی، نوشیدنیهای شیرین، قهوه، چای یا کافئین استفاده نکنید. مصرف چنین نوشیدنیهایی موجب میشود بدن آب بیشتری از دست دهد و احتمال بروز گرمازدگی افزایش مییابد.
برای انجام فعالیتهای روزانه برنامهریزی مناسبی داشته باید. در برنامه خود حتماً ساعات اوج گرما را در نظر بگیرید و فعالیتهای بدنی، خرید رفتن یا انجام کارهای ضروری را به ساعات مناسبتری از روز اختصاص دهید. برای مثال زمان خرید را برای اول صبح یا در اواخر عصر تنظیم کنید.
سایر کارهایی که برای پیشگیری از گرمازدگی باید انجام دهید:
- برای کاهش دمای بدن در زمان گرمازدگی بهتر است به سرعت بدن را خنک کنید و دوش آب سرد بگیرید.
- در صورتی که احساس میکنید دمای بدنتان بالا رفته، به سرعت فعالیت خود را متوقف کنید و به مکانی خنک بروید و نوشیدنی خنک بنوشید.
- لباس سبک و گشاد بپوشید.
- از مصرف نمک یا مواد غذایی شور اجتناب کنید.
- در روزهای گرم از مصرف وعدههای غذایی گرم و سنگین اجتناب کنید.
- هنگام بیرون رفتن (محل کار یا خرید و غیره) از کرم ضد آفتاب، عینک آفتابی و در صورت امکان از کلاه استفاده کنید.
چه موقع از خانه بیرون برویم تا گرمازده نشویم؟
در ساعاتی که تابش نور خورشید و اشعه ماورا بنفش در بیشترین حالت خود به سر میبرند تا آنجا که امکان دارد از خانه یا محل کار خود خارج نشوید. این ساعات به طور معمول بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر هستند. در این مدت در یک فضای سرپوشیده مثل منزل یا محل کار خود بمانید و آب، غذا و نوشیدنیهای مناسب فصل تابستان را بنوشید، کارهایتان را انجام دهید و اگر فرصتش را دارید یک چرت بخوابید.
در فصل تابستان ممکن است عرقسوز هم بشوید، در این صورت برای درمان عرق سوز شدن محل عرقسوز شده را با آب و صابون ملایم بشورید و از کرمهای ضد سوختگی استفاده کنید. در سفرهای تابستانی همیشه کرم ضد سوختگی برای مواقع عرقسوز شدن همراه داشته باشید. عرق سوز شدن یکی از علائم گرمازدگی است.
کمکهای اولیه در گرمازدگی
اگر مشکوک هستید که شخصی دچار گرمازدگی شده حتماً با اورژانس تماس بگیرید و یا فرد را به بیمارستان منتقل کنید. هرگونه تأخیر در رسیدن کمک پزشکی میتواند کشنده باشد.
در حالی که منتظر رسیدن امدادگران هستید، کمکهای اولیه را شروع کنید. فرد را به یک محیط با تهویه مطبوع یا حداقل یک منطقه خنک و سایهدار منتقل کنید و هرگونه لباس غیرضروری را از تن وی دربیاورید.
در صورت امکان، درجه حرارت بدن فرد را گرفته و کمکهای اولیه را برای خنک کردن بدن تا رسیدن به دمای ۳۷ تا ۳۸ آغاز کنید. اگر هم دماسنج در دسترس نیست، اصلاً در شروع کمکهای اولیه تأخیر نیندازید.
این راهکارهای خنک کننده را امتحان کنید:
- در حالی که پوست بیمار را با آب اسفنج یا شلنگ آب خیس میکنید، با پارچه هوای اطراف او را بچرخانید تا تهویه ایجاد شود.
- بستههای یخ را به زیر بغل، کشاله ران، گردن و کمر بیمار بمالید. ازآنجاکه این مناطق غنی از رگهای خونی نزدیک به پوست است، خنک کردن آنها باعث کاهش دمای بدن میشود.
- بیمار را در زیر دوش قرار دهید و یا در وان آب خنک غوطه ور کنید.
رفرنس این مطلب: mayoclinic.org