ای آر سی پی چیست و چرا انجام می شود؟
ERCP مخفف کلمه ی کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد (Endoscopic Retrograde Cholangio Pancreatography) است. این وسیله ترکیبی از آندوسکوپی و رادیولوژی است که نه‌تنها در درمان؛ بلکه در تشخیص بسیاری از بیماری‌های پانکراس، مجاری صفراوی، کیسه صفرا و کبد از آن استفاده می‌شود. به‌طورکلی ترکیبی از اشعه ایکس و لوله آندوسکوپی می‌باشد که به سر لوله باریک و انعطاف‌پذیر آن، دوربینی متصل است.
کاربردهای تشخیصی ERCP
پزشکان از ای آر سی پی برای تشخیص و درمان مشکلات صفراوی و مجرای پانکراس استفاده می‌کنند. پزشک زمانی ای‌آرسی‌پی مجاری صفراوی یا پانکراس را انجام می‌دهد که این بخش‌ها به دلایل زیر تنگ یا مسدود شده باشند:
- سنگ صفراوی که در کیسه صفرا تشکیل می‌شود و در مجرای صفراوی گیر می‌کند.
- پانکراتیت حاد (التهاب حاد پانکراس)
- پانکراتیت مزمن
- عفونت
- آسیب یا عوارض جراحی قبلی در مجاری صفراوی یا پانکراس
- کیست کاذب پانکراس
- وجود تومور یا سرطان مجاری صفراوی
- وجود تومور یا سرطان پانکراس
کاربردهای درمانی ERCP
ممکن است پزشک با اهداف زیر، ابزارهای کوچکی را با استفاده از آندوسکوپ وارد بدن کند.
- باز کردن مجاری مسدود یا تنگ شده
- شکستن یا ازبین‌بردن سنگ صفرا
- انجام بیوپسی یا برداشتن تومورهای مجاری
- استنت‌گذاری؛ (استنت لوله کوچکی است که پزشک در مجاری تنگ بدن قرار می‌دهد تا آن‌ها را باز نگه دارد.) پزشک همچنین ممکن است استنت‌های موقتی را برای جلوگیری از نشت صفرا بعد از جراحی کیسه صفرا تعبیه کند.
مراقبت‌های قبل از ERCP
- شب قبل شام سبک بخورید و سپس از ۸ ساعت قبل از عمل از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
- بیمار بایستی در ابتدا فرم رضایت‌نامه را امضا کند.
- همراه‌داشتن مشاوره قلب در بیماران قلبی و بالای ۵۰ سال و مشاوره ریه در بیماران با سابقه بیماری های تنفسی، آسم و تنگی نفس الزامی است.
- بیمار درصورتی‌که به مواد بیهوشی، چسب، انواع داروها، ماده کنتراست و لاتکس حساسیت دارد بایستی تیم درمان را در جریان قرار دهد.
- خانم‌های باردار به علت تأثیرات مخرب اشعه ایکس بر روی جنین بایستی تیم درمان را در جریان بارداری خود قرار دهند. انجام این عمل در خانم‌های باردار بهتر است به بعد زایمان موکول گردد.
- در مواردی که بیمار جهت کنترل قند خون از داروهای دیابت استفاده می‌کند بایستی به پزشک اطلاع دهد.
- درصورتی‌که بیمار، داروی رقیق‌کننده خون (پلاویکس، وارفارین و آسپرین) مصرف می‌کند بایستی پزشک را مطلع نماید.
- از دست چپ بیمار خط وریدی باز و مناسب جهت تزریق داروهای لازم حین ERCP گرفته می‌شود.
ERCP چگونه انجام می‌شود؟
ERCP در اتاق عمل بیمارستان انجام می‌شود.
در ابتدا، آرام‌بخش را به روش داخل وریدی (IV) به بازو تزریق می‌کنند. آرام‌بخش به شما کمک می‌کند تا در طول پروسه آرام و راحت باشید.
پس از آن، پرستار به شما یک بی‌حس‌کننده مایع می‌دهد تا غرغره کنید یا بی‌حس‌کننده را به گلو اسپری می‌کند. با این کار گلویتان بی‌حس شده و در حین واردشدن لوله به داخل گلو، حس خفگی نخواهید داشت. در تمام طول انجام آزمایش، پرستار مراقب علائم حیاتی و راحتی شما خواهد بود. در بعضی موارد، لازم است که بیمار آزمایش ای آر سی پی را تحت بیهوشی انجام دهد.
به پهلوی چپ می‌خوابید و پزشک آندوسکوپ را بادقت به مری، معده و روده بزرگ وارد می‌کند. آندوسکوپ با پر کردن هوا در معده و روده بزرگ، باعث راحت‌تر شدن تصویربرداری می‌شود و دوربین کوچک متصل به آن، تصاویر را به مانیتور پزشک ارسال می‌کند.
پزشک منفذی را که مجاری صفراوی و پانکراس در آن به روده بزرگ تخلیه می‌شود، پیدا می‌کند.
یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام کاتتر را وارد لوله آندوسکوپ می‌کند و از طریق آن، کاتتر را به داخل مجاری موردنظر می‌رساند. آندوسکوپ یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر است که یک چراغ و دوربین بسیار کوچک در انتهای خود دارد.
از طریق کاتتر رنگ مخصوصی به نام رنگ کنتراست که به آن ماده حاجب نیز می‌گویند، به مجاری صفراوی و مجرای پانکراس تزریق می‌کند. این رنگ باعث برجسته‌شدن اندام‌های موردنظر در زیر اشعه ایکس می‌شود.
از نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی برای بررسی مجاری و جستجوی مناطق باریک یا مسدود شده استفاده می‌کند.
ممکن است اعمال دیگری همانند نمونه‌برداری (بیوپسی)، شستشوی نواحی ناهنجار برای بازکردن، استنت‌گذاری برای مجرای باریک شده و یا خردکردن سنگ به‌منظور باز کردن مجاری صفرا و پانکراس انجام شود. طول انجام روش ERCP معمولاً سی دقیقه تا دو ساعت به طول می‌انجامد
بعد از ERCP چه انتظاری باید داشته باشم؟
- بعد از عمل ERCP در صورت برگشت رفلکس بلع با اجازه تیم درمان بیمار می‌تواند از حالت ناشتایی خارج گردد.
- پس از ERCP، ممکن است مقداری (احساس تورم ناشی از هوای پمپ شده) و حالت تهوع (یک عارضه جانبی بیهوشی) را تجربه کنید. روز بعد با تأیید پزشک باید بتوانید به کار و فعالیت‌های عادی خود بازگردید.
- ممکن است لازم باشد برای یک یا دو روز غذاهای نرم بخورید تا زمانی که درد از بین برود.
اگر مشکلات زیر را داشتید با پزشک خود تماس بگیرید
- درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس
- تب یا سایر علائم عفونت
- درد شدید شکم یا گلودرد
- علائم خونریزی مقعدی، مانند تیره و قیری مانند
- استفراغ
کلام آخر
ERCP یک روش نسبتاً کم‌خطر است که به پزشک شما کمک می‌کند تا علت برخی مشکلات مجرای صفراوی و دستگاه گوارش را تعیین کند. ERCP همچنین می‌تواند به درمان این مشکلات کمک کند. پزشک شما ممکن است یافته‌ها و گزینه‌های درمانی را در روز عمل یا پس از دریافت نتایج بیوپسی با شما به اشتراک بگذارد.
در صورتی که پزشک تشخیص داد که نیاز است از این روش برای تشخیص بیماری استفاده شود خود را برای انجام آن آماده کنید و هرگونه سوالی در خصوص این روش داشتید از متخصصان ما بپرسید.
