علایم، عوامل و مراحل گسترش سرطان روده بزرگ :
سرطان روده بزرگ (کولورکتال) بیماری است که در آن سلول های بدخیم (سرطانی) در بافت های روده بزرگ یا راست روده تشکیل می شوند.
روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارش بدن است. دستگاه گوارش مواد مغذی (ویتامین ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها، چربی ها، پروتئین ها و آب) را جذب و به دفع مواد زائد از بدن کمک می کند. رکتوم و مجرای مقعدی با هم آخرین قسمت روده بزرگ را تشکیل می دهند. موقعیت آناتومیکی کانال مقعدی از انتهای راست روده، قسمت آخر کولون (روده بزرگ)، شروع می شود.
آناتومی دستگاه گوارش تحتانی که کولون، رکتوم و مقعد را نشان می دهد.
علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ :
علائم این بیماری ممکن است شبیه به سایر علائم نظیر عفونت ها، تب، بواسیر (هموروئید) و بیماری‌های التهابی روده باشد؛ بنابراین مراجعه به پزشک به منظور ارزیابی بهتر، لازم و ضروری است؛ چرا که در مراحل اولیه، این بیماری قابل درمان است. علایم این بیماری می‌توانند بسته به محل قرارگیری تومور در لوله گوارش و وجود متاستاز یا عدم وجود آن متفاوت باشد.
از جمله نشانه‌هایی که مراجعه به پزشک را ضروری می‌کند می‌توان موارد زیر را نام‌برد:
- وجود هرگونه تغییر در عادات دفعی روده نظیر اسهال، یبوست یا کاهش قطر مدفوع در صورتی که بیش از یک روز طول بکشد و علت آن نامعلوم باشد.
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- کم‌خونی و خونریزی از راست‌روده یا وجود خون در مدفوع (هماتوشزی)، چه قابل رؤیت باشد چه با انجام آزمایش معلوم شود
- دردهای قولنجی معده
- استفراغ و تهوع در افراد بالای ۵۰ سال
- ضعف و خستگی
- یرقان (ایکتر) و زردی پوست یا سفیدی چشم
- در حدود نیمی از افراد مبتلا به این سرطان، هیچ‌گونه علامتی مشاهده نمی‌شود. بنابراین غربالگری سرطان در افراد پرخطر مثل افراد بالای ۵۰ سال ضروری می‌باشد.
عوامل زیر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد:
خطر ابتلا به سرطان کولورکتال بعد از ۵۰ سالگی افزایش می یابد. بیشتر موارد سرطان روده بزرگ بعد از ۵۰ سالگی تشخیص داده می شود.
داشتن والدین، برادر، خواهر یا فرزند مبتلا به سرطان روده بزرگ، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را در افراد دو برابر می کند.
داشتن سابقه شخصی شرایط زیر،خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد:
- سرطان کولورکتال قبلی
- آدنوم های پرخطر (پولیپ های کولورکتال که اندازه آنها ۱ سانتی متر یا بزرگتر است یا سلول هایی دارند که در زیر میکروسکوپ غیر طبیعی به نظر می رسند).
- سرطان تخمدان.
- بیماری التهابی روده (مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون).
خطر ابتلا به سرطان کولورکتال زمانی افزایش می‌یابد که برخی تغییرات ژنی مرتبط با پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی یا سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی یا سندرم لینچ به ارث برسد.
نوشیدن ۳ یا بیشتر نوشیدنی الکلی در روز خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد. نوشیدن الکل همچنین با خطر تشکیل آدنوم های بزرگ کولورکتال (تومورهای خوش خیم) مرتبط است.
سیگار کشیدن با افزایش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ مرتبط است. سیگار کشیدن همچنان با افزایش خطر تشکیل آدنوم کولورکتال مرتبط است. سیگاری‌هایی که برای برداشتن آدنوم‌های کولورکتال تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، در معرض خطر بیشتری برای عود آدنوم هستند.
افراد سیاه پوست در مقایسه با سایر نژادها در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ هستند.
چاقی با افزایش خطر سرطان روده بزرگ و مرگ ناشی از سرطان روده بزرگ مرتبط است.
عوامل محافظتی زیر خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش می دهد:
سبک زندگی که شامل فعالیت بدنی منظم است با کاهش خطر سرطان روده بزرگ مرتبط است.
مطالعات نشان داده است که مصرف آسپرین خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و خطر مرگ ناشی از سرطان کولورکتال را کاهش می دهد. کاهش خطر ۱۰ تا ۲۰ سال پس از شروع مصرف آسپرین توسط بیماران شروع می شود.
مضرات احتمالی مصرف آسپرین (۱۰۰ میلی گرم یا کمتر) در روز یا یک روز در میان شامل افزایش خطر سکته مغزی و خونریزی در معده و روده است. این خطرات ممکن است در میان افراد مسن، مردان و کسانی که شرایطی مرتبط با خطر خونریزی بالاتر از حد طبیعی دارند، بیشتر باشد.
مطالعات نشان داده اند (HRT) که شامل استروژن و پروژسترون است، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال مهاجم را در زنان یائسه کاهش می دهد.
مضرات احتمالی HRT ترکیبی شامل افزایش خطر ابتلا به موارد زیر است:
- سرطان پستان.
- بیماری های قلبی
- لخته شدن خون.
بیشتر پولیپ های کولورکتال آدنوم هستند که ممکن است به سرطان تبدیل شوند. برداشتن پولیپ های کولورکتال که بزرگتر از ۱ سانتی متر هستند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهد. مشخص نیست که آیا برداشتن پولیپ های کوچکتر خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش می دهد یا خیر.
مضرات احتمالی برداشتن پولیپ در حین کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی شامل پارگی دیواره روده بزرگ و خون ریزی است.
پولیپ در روده بزرگ. برخی از پولیپ ها ساقه دارند و برخی دیگر ساقه ندارند. Inset عکسی از پولیپ با ساقه را نشان می دهد.
آزمایش ها و روش های زیر برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده می شوند:
معاینه بدن برای بررسی علائم کلی سلامت، از جمله بررسی علائم بیماری، مانند توده ها یا هر چیز دیگری که غیرعادی به نظر می رسد. تاریخچه ای از بیماری ها و درمان های گذشته نیز گرفته می شود.
پزشک یا پرستار یک انگشت روغن کاری شده و دستکش دار را وارد راست روده می کند تا توده یا هر چیز دیگری را که غیرعادی به نظر می رسد احساس کند.
وجود خون در مدفوع ممکن است نشانه ای از پولیپ، سرطان یا سایر بیماری ها باشد.
یک سیگموئیدوسکوپ از طریق رکتوم وارد روده بزرگ سیگموئید می شود. سیگموئیدوسکوپ ابزاری نازک و لوله مانند است که دارای نور و عدسی برای مشاهده پولیپ و نواحی غیر طبیعی روده بزرگ است.
سیگموئیدوسکوپی یک لوله نازک و روشن از طریق مقعد و رکتوم و به قسمت پایین روده بزرگ وارد می شود تا مناطق غیر طبیعی را جستجو کند.
کولونوسکوپی روشی برای معاینه ی دقیق بخش انتهای روده ها (کولون و رکتوم) و بررسی روده از نظر ناهنجاری ها است. با استفاده از این روش می توان جداره ی روده ها را به طور کامل و با دقت بالایی بررسی نمود.
کولونوسکوپ ابزاری نازک و لوله مانند با نور و عدسی برای مشاهده است.همچنین ابزاری برای برداشتن پولیپ‌ها یا نمونه‌های بافتی می باشد.
کولونوسکوپی یک لوله نازک و روشن از طریق مقعد و رکتوم و به روده بزرگ وارد می شود تا مناطق غیر طبیعی را جستجو کند.
یک تست آزمایشگاهی غیرتهاجمی است که تغییرات DNA در سلول‌های یک نمونه مدفوع را مشخص می‌کند. آزمایش DNA مدفوع روشی جدید برای غربالگری سرطان روده بزرگ است.
سرطان می تواند از طریق بافت، سیستم لنفاوی و خون پخش شود :
هنگامی که سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش می یابد، متاستاز نامیده می شود. سلول های سرطانی از جایی که شروع شده اند (تومور اولیه) جدا می شوند و از طریق سیستم لنفاوی یا خون حرکت می کنند.
مراحل زیر برای بررسی گسترش سرطان روده بزرگ استفاده می شود:
مرحله اول سرطان کولون سرطان از مخاط دیواره روده بزرگ به زیر مخاط یا به لایه عضلانی گسترش یافته است.
در مرحله اول سرطان کولون، سرطان در مخاط (داخلی ترین لایه) دیواره روده بزرگ تشکیل شده و به زیر مخاط (لایه بافت کنار مخاط) یا به لایه عضلانی دیواره روده بزرگ گسترش یافته است.
مرحله ۰ (کارسینوم کولون در محل). سلول های غیر طبیعی در مخاط دیواره روده بزرگ نشان داده شده است.
در مرحله اول سرطان کولون، سرطان در مخاط (داخلی ترین لایه) دیواره روده بزرگ تشکیل شده و به زیر مخاط (لایه بافت کنار مخاط) یا به لایه عضلانی دیواره روده بزرگ گسترش یافته است.
مرحله اول سرطان کولون سرطان از مخاط دیواره روده بزرگ به زیر مخاط یا به لایه عضلانی گسترش یافته است.
در مرحله IIA، سرطان از طریق لایه عضلانی دیواره کولون به سروزا گسترش یافته است. در مرحله IIB، سرطان از طریق سروزا گسترش یافته است اما به اندام های مجاور سرایت نکرده است.
در مرحله IIC، سرطان از طریق سروزا به اندام های مجاور پخش شده است.
مرحله سوم سرطان روده بزرگ به مراحل IIIA، IIIB و IIIC تقسیم می شود.
سرطان در مرحله IIIA گسترش یافته است:
از طریق مخاط (داخلی ترین لایه) دیواره روده بزرگ به زیر مخاط (لایه بافت در کنار مخاط). سرطان به چهار تا شش غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است.
در مرحله IIIB، سرطان گسترش یافته است:
از طریق لایه عضلانی دیواره روده بزرگ به سروزا (خارجی ترین لایه) دیواره روده بزرگ می رسد یا از طریق سروزا به بافتی که اندام های شکم را می پوشاند (صفاق احشایی) گسترش یافته است. سرطان به یک تا سه غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است یا سلول های سرطانی در بافت نزدیک غدد لنفاوی تشکیل شده اند.
در مرحله IIIC، سرطان گسترش یافته است:
از طریق سروزا (خارجی ترین لایه) دیواره روده بزرگ به اندام های مجاور می رسد. سرطان به یک یا چند غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته یا سلول‌های سرطانی در بافت نزدیک غدد لنفاوی تشکیل شده‌اند.
مرحله چهارم سرطان روده بزرگ سرطان از طریق خون و غدد لنفاوی به سایر قسمت‌های بدن مانند ریه، کبد، دیواره شکم یا تخمدان (در زنان) گسترش یافته است.
مرحله چهارم سرطان روده بزرگ به مراحل IVA، IVB و IVC تقسیم می شود.
مرحله IVA: سرطان به یک ناحیه یا اندامی که نزدیک کولون نیست، مانند کبد، ریه، تخمدان یا یک غدد لنفاوی دور گسترش یافته است.
مرحله IVB: سرطان به بیش از یک ناحیه یا اندامی که نزدیک کولون نیست، مانند کبد، ریه، تخمدان یا یک غدد لنفاوی دور گسترش یافته است.
مرحله IVC: سرطان به بافتی که دیواره شکم را می پوشاند گسترش یافته است و ممکن است به نواحی یا اندام های دیگر سرایت کرده باشد.
پس از تشخیص سرطان روده بزرگ، آزمایش‌هایی انجام می‌شود تا مشخص شود سلول‌های سرطانی در روده بزرگ یا سایر قسمت‌های بدن پخش شده‌اند یا خیر. دانستن این مرحله برای برنامه ریزی درمان مهم است:
روشی که مجموعه ای از تصاویر دقیق از نواحی داخل بدن مانند شکم، لگن یا قفسه سینه از زوایای مختلف گرفته می شود. تصاویر سی تی اسکن توسط یک کامپیوتر متصل به دستگاه اشعه ایکس ساخته شده است.به این روش توموگرافی کامپیوتری نیز گفته می شود.
روشی که از آهنربا، امواج رادیویی و کامپیوتر برای تهیه مجموعه ای از تصاویر دقیق از نواحی داخل روده بزرگ استفاده می کند. ماده ای به نام گادولینیوم از طریق ورید به بیمار تزریق می شود.گادولینیوم در اطراف سلول های سرطانی جمع می شود بنابراین آنها در تصویر روشن تر نشان داده می شوند. این روش تصویربرداری تشدید مغناطیسی هسته ای (NMRI) نیز نامیده می شود.
روشی برای یافتن سلول‌های تومور بدخیم در بدن. مقدار کمی گلوکز رادیواکتیو (قند) به ورید تزریق می شود. اسکنر PET به دور بدن می چرخد و تصویری از محل مصرف گلوکز در بدن می سازد.سلول‌های تومور بدخیم در تصویر روشن‌تر نشان داده می‌شوند، زیرا نسبت به سلول‌های معمولی فعال‌تر هستند و گلوکز بیشتری مصرف می‌کنند.
روشی برای برداشتن تومور و مشاهده میزان گسترش آن از طریق روده بزرگ.
برداشتن تمام یا بخشی از غدد لنفاوی. یک پاتولوژیست بافت غدد لنفاوی را زیر میکروسکوپ مشاهده می کند تا سلول های سرطانی را بررسی کند. این ممکن است در حین جراحی یا با بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف با هدایت سونوگرافی آندوسکوپی انجام شود.
روشی که در آن نمونه خون گرفته می شود و از نظر موارد زیر بررسی می شود:
- تعداد گلبول های قرمز، گلبول های سفید خون و پلاکت ها.
- مقدار هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را حمل می کند) در گلبول های قرمز خون.
CEA هم از سلول‌های سرطانی و هم از سلول‌های طبیعی به جریان خون آزاد می‌شود. هنگامی که در مقادیر بالاتر از حد معمول یافت می شود، می تواند نشانه سرطان روده بزرگ باشد.
۰۲۱۴۷۹۰۰
نوبت دهی اینترنتی از کلینیک های ابن سینا:
گرفتن نوبتانواع مختلفی از درمان برای بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد از جمله :
- عمل جراحی
- کرایوسرجری
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- درمان هدفمند
- ایمونوتراپی
سرطان روده بزرگ پس از درمان ممکن است در روده بزرگ یا در سایر قسمت‌های بدن مانند کبد، ریه یا هر دو عود کند.
پیش آگهی و گزینه های درمانی بستگی به موارد زیر دارد:
- پیش آگهی همچنین به سطح خونی آنتی ژن کارسینومبریونیک (CEA) قبل از شروع درمان بستگی دارد. CEA ماده ای در خون است که ممکن است در زمان وجود سرطان افزایش یابد.
- مرحله سرطان (این که سرطان فقط در لایه داخلی روده بزرگ باشد یا از طریق دیواره روده بزرگ گسترش یافته باشد یا به غدد لنفاوی یا سایر نقاط بدن گسترش یافته باشد).
- این که آیا سرطان در روده بزرگ بندش یا سوراخی ایجاد کرده است.
- اینکه آیا سلول های سرطانی بعد از جراحی باقی مانده است یا خیر.
- اینکه آیا سرطان عود کرده است.
- سلامت عمومی بیمار
کنترل و درمان عوارض :
قبل و بعد از جراحی، مراقب نشانه‌های عوارض باشید، آنها را گزارش کرده و مراقبتهای لازم را ارائه دهید.
آنتی‌بیوتیک‌ها را طبق دستور تجویز کنید تا تعداد باکتری‌های روده‌ای را پیش از جراحی کاهش دهد.
پیش از جراحی، پانسمان زخم را به‌طور منظم در ۲۴ ساعت نخست بررسی کنید.
مراقب نشانه‌های عفونت، چسبندگی و خون ریزی شدید باشد.
نکات کلیدی :
- سرطان کولون بیماری است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت‌های روده بزرگ تشکیل می‌شوند.
- سابقه سلامتی بر خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ تأثیر می گذارد.
- نشانه های سرطان روده بزرگ شامل وجود خون در مدفوع یا تغییر در عادات روده است.
- تست هایی که کولون و رکتوم را بررسی می کنند برای تشخیص سرطان روده بزرگ استفاده می شوند.
- برخی از عوامل بر پیش آگهی (احتمال بهبودی) و گزینه های درمانی تأثیر می گذارد.
گروه جراحان و دیگر اعضای درمانی بیمارستان ابن سینا در کلینیک جراحی کولورکتال در انجام روش های درمانی جراحی و غیر جراحی مربوط به مشکلات و عارضه های روده، مقعد و … از تبحر ویژه ای برخوردار هستند.
