- 4 بهمن, 1402
- manager
- دیدگاه: 0
- مطالب پزشکی, آزمایشگاه ژنتیک
بررسی ژنتیک بیماری تالاسمی
تالاسمی یک بیماری خونی ارثی است که باعث میشود بدن میزان کمتری هموگلوبین تولید نماید. هموگلوبین دارای ساختار پروتئینی و متشکل از دو جزء پروتئینی بنام بتا و دو جزء پروتئینی دیگر بنام آلفا میباشد که داخل گلبول قرمز مستقر است و مسئول انتقال اکسیژن در بدن میباشد. بیماری تالاسمی با کم خونی و نهایتاً خستگی همراه است. اگر تالاسمی از نوع خفیف (مینور) باشد نیازی به درمان نخواهد بود ولی طی فرم شدید آن (ماژور) ممکن است نیاز به دریافت خون به طور منظم وجود داشته باشد. فرد بیمار میتواند اقدامات لازم جهت کنترل خستگی را اتخاذ نماید مثلاً به کمک انتخاب یک رژیم غذایی سالم و یا ورزش منظم.
علائم بیماری تالاسمی
ازآنجاکه چند نوع تالاسمی وجود دارد، علائم آنها وابسته به نوع تالاسمی خواهد بود. به طور کلی علائم انواع تالاسمیها عبارتند از:
- ضعف و خستگی
- پوست زرد و رنگ پریده
- دفرمه شدن استخوان صورت
- رشد آرام
- تورم شکم
- ادرار تیره رنگ
- در مبتلایان به تالاسمی میزان بار آهن خون یا بهواسطه خود بیماری و یا بهواسطه دریافت خونهای مکرر افزایش مییابد که این افزایش میزان آهن در خون میتواند به کبد، قلب و سیستم غدد درون ریز آسیب وارد نماید.
- در مبتلایان به تالاسمی شانس ابتلا به عفونتها افزایش مییابد.
- افزایش سایز طحال
- مشکلات قلبی
![بررسی ژنتیک بیماری تالاسمی 2 تالاسمی](https://ebnesinahospital.ir/wp-content/uploads/2024/01/beta.jpg)
علل ایجاد بیماری تالاسمی
تالاسمی ناشی از جهش در ژنهای سازنده هموگلوبین است که دو نوع ژن اصلی داریم یکی HBB که مسئول ساخت زنجیره بتا گلوبین است و وقوع جهش در آن مولد بتا تالاسمی خواهد بود و دیگری HBA که مسئول ساخت زنجیره آلفا گلوبین میباشد و وقوع جهش در این ژن مولد آلفا تالاسمی میباشد. نکته مهم آنکه انسان دارای دو نسخه ژن HBB است که هر کدام را از یک والد به ارث میبرد درحالیکه دارای چهار نسخه ژن HBA است که از هر والد دو نسخه از این ژن به ارث برده میشود. در بتا تالاسمی اگر هر دو نسخه ژن HBB دارای جهش باشند فرد، مبتلا به بتا تالاسمی ماژور خواهد بود و دارای علامت میباشد ولی اگر جهش تنها در یک نسخه ژن HBB وجود داشته باشد چنین فردی ناقل بتا تالاسمی و فاقد علامت خواهد بود که به این وضعیت اصطلاحاً بتا تالاسمی مینور نیز اتلاق میگردد. اگر دو والد مینور با هم ازدواج کنند شانس تولد فرزند ماژور در هر بارداری ۲۵% خواهد بود. در مورد آلفا تالاسمی اگر هر چهار نسخه ژن HBA سالم و فاقد جهش باشند چنین فردی سالم است، اگر جهش در یک نسخه HBA وجود داشته باشد و سه نسخه دیگر سالم باشند چنین فردی ناقل آلفا تالاسمی خواهد بود، اگر از چهار نسخه ژن HBA دو نسخه درگیر جهش باشند و دو نسخه دیگر سالم باشند چنین فردی مبتلا به آلفا تالاسمی خواهد بود، اگر سه نسخه ژن HBA درگیر جهش باشند به این وضعیت بیماری HBH اتلاق میگردد و نهایتاً در صورت حضور جهش در هر چهار نسخه ژن HBA این حالت منجر به سندرم هیدروپس جنینی بارت و نهایتاً سقط جنین میگردد. بنابراین در مورد آلفا تالاسمی هر چه تعداد جهشها در ژن HBA بیشتر باشد شدت علائم بیماری نیز بیشتر خواهد بود.
آزمایش ژنتیک بیماری تالاسمی برای چه کسانی لازم است؟
تشخیص قطعی تالاسمی چه از نوع بتا و چه از نوع آلفا با انجام آزمایش ژنتیک روی نمونه خون جهت بررسی جهش در ژنهای HBB و یا HBA میسر میگردد.
بهطورکلی آزمایش ژنتیک تالاسمی در موارد ذیل درخواست میگردد:
- شناسایی افراد مبتلا به بیماری که در این افراد دو نسخه ژن HBB و یا HBA (در الگوی توارث مغلوب) دارای جهش ژنتیکی خواهد بود.
- شناسایی زوجین ناقل در مرحله پیش از بارداری. ناقلین بیماری تالاسمی در صورت ازدواج با فردی که ایشان هم ناقل باشد، بیماری را به نسل بعد منتقل کنند. بررسی زوجین ناقل بخصوص در صورت سابقه مثبت خانوادگی برای این بیماری اجباری خواهد بود.
- شناسایی جنین مبتلا هنگام بارداری با روش آمنیوسنتز و سپس آزمایش ژنتیک. توجه شود جنین حین بارداری وقتی نیاز به بررسی ژنتیک دارد که هر دو والد قبلاً آزمایش ژنتیک انجام دادهاند و مشخص شده که هر دو ناقل هستند.